زمین موات چیست؟ شرایط واگذاری و پس گرفتن اراضی موات
اراضی موات و تشخیص این اراضی که توسط نهادهای دولتی خاصی صورت می‌گیرد، یکی از حوزه‌های اختلاف میان دولت و اشخاص است. با توجه به تنوع قوانین مربوط به زمین های موات، در این مقاله، به انواع، قانون جدید، شرایط واگذاری و اعتراض به تشخیص زمین موات می‌پردازیم.
اراضی موات چیست ؟
برای پاسخ‌گویی به این سوال، باید به ماده 1 آیین‌نامه اجرایی قانون مرجع تشخیص اراضی موات و ابطال اسناد آن مراجعه نمود. به‌موجب این ماده: «اراضی موات، زمین هایی است که سابقه احیا و بهره برداری ندارد و به صورت طبیعی مانده و افراد به صورت رسمی یا غیر رسمی، برای آن ها سند تهیه کرده‌اند.» همچنین، به موجب ماده 3 قانون زمین شهری:
«اراضی موات، زمین هایی است که سابقه عمران و احیا نداشته باشند.» نکته‌ای که باید در رابطه با این تعاریف در نظر گرفت که در واقع، کامل‌کننده این تعارف از زمین موات است، آن است که ممکن است زمین موات، سابقه احیا داشته، اما در گذر زمان به علت عدم مراقبت لازم، به شکل موات درآمده باشد. پس از تعریف زمین های موات، در بخش بعد، به بررسی انواع و اقسام زمین موات خواهیم پرداخت.
برای دریافت مشاوره ملکی از وکیل اراضی موات، وقت مشاوره خود را رزرو کنید.
0
افزودن به تقویم iCALانواع و اقسام زمین های موات
در رابطه با انواع و اقسام زمین های موات باید گفت، به طور کلی، زمین موات، به دو گروه تقسیم می‌شود: گروه اول، زمین های موات اصلی که اراضی موات هستند که از ابتدا موات بوده و در اصطلاح، مسبوق به احیا نیستند. گروه دوم، زمین های موات عارضی که به زمین های موات گفته می‌شود که در ابتدا، حالت احیا شده داشته و آباد بوده، اما در گذر زمان، به علت عدم مراقبت لازم، به شکل زمین موات درآمده‌اند. به عنوان مثال، اگر در زمین موات، آثاری از یک نهر خشک شده دیده شود، می‌توان فهمید که این زمین موات، روزگاری آباد بوده است.
قانون جدید زمین موات
در سالهای اخیر، قانون جدیدی تحت عنوان قانون زمین موات به تصویب مجلس شورای اسلامی نرسیده و قوانین مرتبط با زمین های موات، همان قوانین قدیمی هستند که در جمهوری اسلامی ایران به تصویب رسیده‌اند. ◀ از مهم‌ترین قوانین مرتبط با زمین های موات، می‌توان به این قوانین اشاره نمود: قانون زمین شهری، قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری و کیفیت عمران آن، ماده واحده قانون مرجع تشخیص اراضی موات و ابطال اسناد آن و آیین‌نامه اجرایی آن.
قانون تشخیص اراضی موات
ماده واحده قانون مرجع تشخیص اراضی موات و ابطال اسناد آن که به اختصار قانون تشخیص اراضی موات نامیده می‌شود، در تاریخ 1365/9/30 به تصویب مرجع شورای اسلامی رسید. این قانون، در یک ماده و 5 تبصره به تصویب رسیده و ناظر بر تشخیص زمین های موات خارج از محدوده استحفاظی شهرها، ابطال اسناد زمین های موات و نحوه اعتراض به تصمیمات وزارت کشاورزی در رابطه با زمین های موات است.
زمین موات سنددار
برخی از زمین های موات، دارای سند هستند و برخی نه. اگر زمین موات خارج از محدوده شهرها، سابقه ثبتی نداشته باشد، اظهارنامه ثبتی به نام دولت ارائه شده و زمین موات به نام دولت ثبت می‌گردد. اما، اگر زمین موات دارای سند باشد، تمام اسناد و مدارک رسمی و غیررسمی که مربوط به زمین های موات بوده که در خارج از محدوده استحفاظی شهرها هستند، باطل شده و در اختیار دولت جمهوری اسلامی ایران قرار می‌گیرند. همچنین، تمام اراضی موات که در محدوده استحفاظی شهرها بوده، تحت شرایط مقرر، به دولت واگذار شده و اسناد ملکیت سابق این زمین های موات، اعتباری نخواهد داشت.
شرایط واگذاری زمین های موات
مطابق آیین‌نامه قانون مرجع تشخیص اراضی موات، این زمین‌ها خارج از محدوده استحفاظی شهرها، پس از ابطال سند آن، در اختیار دولت قرار گرفته تا طبق قانون واگذاری و احیاء اراضی، در اختیار متقاضیان واجد شرایط قرار گیرد.
◀ همچنین، مطابق ماده 7 قانون واگذاری و احیاء اراضی، وزارت کشاورزی می‌تواند زمین های موات خارج از شهرها که به نام دولت به ثبت رسیده یا سابقه ثبتی را ندارد، را به اشخاص حقیقی و حقوقی واگذار کند تا در جهت فعالیت‌هایی مانند تولید محصولات کشاورزی و صنعتی، ایجاد اشتغال، رفع نیازهای دستگاه‌های دولتی و نهادهای عمومی، ساخت مسکن و واگذاری زمین به افراد فاقد مسکن، مورد استفاده قرار گیرد.
همچنین، مطابق قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری و کیفیت عمران آن، در رابطه با زمین موات شهری، دولت موظف است تا این اراضی را به قطعات کوچک‌تر تفکیک کرده و این زمین های موات را در اختیار متقاضیان مسکن قرار داده تا برای احداث ساختمان و مسکن، مورد استفاده قرار دهند.
پس گرفتن زمین موات
آیا پس گرفتن زمین های موات، برای مالکین آن ها امکان‌پذیر است؟ اگر پاسخ این سوال، مثبت است، شرایط پس گرفتن زمین موات چیست؟ در پاسخ به این سوال، باید گفت، پس گرفتن زمین موات، در دو حالت مطرح می‌گردد.
در حالت اول، مالک به تصمیم دولت مبنی بر موات شناختن زمین اعتراض زده و به این ترتیب، با اثبات اشتباه دولت، زمین خود را پس می‌گیرد. به این مورد، در بخش بعد، تحت عنوان اعتراض به تشخیص اراضی موات خواهیم پرداخت. در حالت دوم، دولت تحت شرایطی، به مالکین زمین های موات، این امکان را داده که برای آبادانی زمین های موات اقدام کرده و در صورتی که این اشخاص، در مهلت تعیین شده، برای احیا و آبادانی اراضی موات اقدام نکنند، این زمین‌ها توسط دولت پس گرفته شده و به مالکیت دولت درخواهد آمد. در ادامه، به توضیح این مورد خواهیم پرداخت.
در رابطه با زمین های موات شهری، دولت باید به صاحبان این زمین‌ها، اعلام کند تا ظرف مهلت تعین شده، برای احیا و آبادانی اراضی موات خود اقدام نمایند. در صورت عدم اقدام مالکین در مهلت تعیین شده، زمین های موات آنها، به مالکیت دولت درخواهد آمد.
البته، در صورتی که مالکین اراضی موات شهری، دارای یک قطعه زمین کوچک برای سکونت شخصی خود بوده و فاقد منزل مسکونی باشند، دولت، مهلت سه سالهای را جهت احیاء زمین های موات به آنها اعطا خواهد کرد. همچنین، چنانچه اشخاصی که دارای سند مالکیت نسبت به اراضی موات شهری بوده، مسکن مناسبی نداشته باشند، یک یا چند قطعه زمین موات، جمعا معادل 1000 متر مربع در اختیار آنها گذاشته می‌شود تا برای عمران و احیاء زمین موات اقدام نمایند. در صورت عدم احیا اراضی موات، مالکیت این زمین های موات به دولت باز خواهد گشت.
چرا مرتضی حلیمی؟!
وکیل پایه یک دادگستری
رتبه‌ی سوم آزمون وکالت استان البرز
بیش از 10 سال سابقه فعالیت حقوقی
بیش از 10000 مشاوره تخصصی حقوقی
ارائه آموزش‌های حقوقی به بیش از 1000 نفر
با ما، عدالت را تجربه کنید.
اعتراض به تشخیص اراضی موات
هنگامی که یک مرجع قانونی، یک زمین را به عنوان زمین موات مورد شناساسی قرار می‌دهد، مالک زمین می‌تواند تحت شرایط خاصی به این تصمیم اعتراض نماید. مرجع تشخیص اراضی موات خارج از محدوده استحفاظی شهرها، هیات هفت نفره وزارت کشاورزی است که از طریق کارشناس، برای تشخیص موات بودن زمین اقدام می کند. اگر زمین های موات، دارای سابقه ثبتی و مالک باشد، تصمیم هیات، در صورت مشخص بودن نشانی مالک، در نشانی ثبتی، به مالک ابلاغ می‌گردد.
اما، در صورت مشخص نبودن نشانی مالک، دو نوبت آگهی می‌گردد. اگر متصرف زمین، مدعی موات نبودن زمین باشد، باید از طریق دادگاه حقوقی اقدام نماید. در صورتی که دادگاه، رای بر موات بودن زمین صادر کند، سند زمین های موات ابطال شده و خلع ید متصرف از اراضی موات صورت می‌گیرد. مرجع تشخیص زمین های موات شهری، کمیسیون ماده 12 وزارت مسکن و شهرسازی است. ◀ رای کمیسیون به مالک زمین ابلاغ شده و در صورت مشخص نبودن آدرس مالک یا خودداری وی از دریافت رای، رای کمیسیون دو نوبت در روزنامه کثیرالانتشار آگهی می‌شود. در صورتی که به نظر این کمیسیون، زمینی به عنوان زمین موات شناخته شود، مالک زمین می‌تواند با طرح دعوا در دادگاه حقوقی، به این تصمیم اعتراض نماید.
ساخت و ساز در زمین های موات
ساخت و ساز در اراضی موات، مصداق جرم تصرف عدوانی بوده که قانون‌گذار، در ماده 690 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)، برای آن مجازات یک ماه تا یک سال حبس را در نظر گرفته است. البته، مطابق قانون کاهش مجازات جرایم تعزیری، در صورتی که این عمل برای نخستین مرتبه انجام گیرد، مجازات حبس به جزای نقدی تبدیل می‌گردد.
جرم فروش زمین های موات
هنگامی که زمین های خاصی، به عنوان زمین های موات شناخته می شوند، سند مالکیت این زمین‌ها به نام دولت صادر می‌شود. حال، اگر شخص دیگری، برای فروش زمین های موات اقدام کند، جرم فروش زمین موات، جرم انتقال مال غیر بوده که مجازات آن، حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل ارزش مال است.
تفاوت اراضی ملی و موات
در رابطه با تفاوت اراضی موات و اراضی ملی باید گفت، زمین های موات، به زمین هایی گفته می‌شود که معطل افتاده و سابقه عمران و احیا نداشته باشد. اما، اراضی ملی، به زمین هایی گفته می‌شود که در خارج از محدوده استحفاظی شهرها قرار داشته و متعلق به منابع طبیعی هستند.
کلام نهایی
اراضی موات، زمین هایی است که سابقه عمران و احیا نداشته باشد. مرجع تشخیص زمین های موات شهری، کمیسیون ماده 12 وزارت مسکن و شهرسازی و مرجع تشخیص زمین موات خارج از شهر، کمیسیون هفت نفره وزارت کشاورزی است. رای این کمیسیون‌ها قابل اعتراض بوده که بدین منظور، معترض باید برای طرح دعوا در دادگاه حقوقی اقدام نماید.
سوالات متداول
1. معنی موات در حقوق چیست؟
موات در حقوق، به زمین هایی گفته می‌شود که سابقه عمران و احیا نداشته باشد.
2. حکم زمین های موات در قانون مدنی چیست؟
حکم زمین های موات در قانون مدنی، آن است که این زمین، متعلق به کسی است که آن را احیا کرده باشد.
دیدگاهتان را بنویسید