مهریه چیست؟ (هر آنچه که لازم است بدانید!)
هرچند تعریف مهریه، در حقوق، تابعی از تعریف عرفی آن است، اما از آنجا که مهر، دارای انواع مختلفی است که هر کدام، ویژگی‌ها و احکام مخصوص به خود را داشته، لازم است تا به دقت مورد تحلیل قرار گیرد. لذا در این مقاله، انواع مهریه، ویژگی‌های آن، نحوه مطالبه و وصول این حق مالی را بررسی خواهیم کرد.
مهریه چیست؟
مهریه یا صداق و یا کابین، مالی است که مرد در هنگام عقد نکاح، به عنوان هدیه به زن پرداخته یا تعهد به پرداخت آن می‌کند. در فرهنگ دینی و سنتی کشور ما، حداقل و حداکثری برای مهریه تعیین نشده و لذا تعیین آن با توافق زوجین انجام می‌گیرد.
ماده 1082 قانون مدنی، در رابطه با مهر و زمان مالکیت زن بر آن، چنین مقرر داشته است: «به مجرد عقد، زن، مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد، در آن بنماید.» البته این ماده اختصاص به مواردی دارد که مهریه، مال معین، مانند ملک و خودرو باشد. اما در جایی که مهر، مال معین نبوده و دینی بر عهده شوهر است، به مجرد عقد نکاح، زن، طلبکار آن می‌شود و می‌تواند آن را از شوهر مطالبه کند. تعیین مهر به صورت سکه و وجه رایج نمونه‌ای از این نوع مهریه است.
دوره مشاوره مهریه پیش و پس از ازدواج
آگاهی، تضمین شروع یک زندگی روشن
دوره مشاوره مهریه پیش از ازدواج به زوجین کمک می‌کند تا با آگاهی کامل و دیدگاهی واقع‌بینانه در مورد حق زن در زندگی مشترک یعنی مهریه، تصمیم‌گیری کنند.
برای خرید و آشنایی با دوره مهریه بر روی دکمه زیر کلیک کنید.
انواع مهریه
مهریه در فقه اسلامی و همچنین قانون مدنی کشور ما بر سه نوع است: مهرالمسمی، مهرالمثل و مهرالمتعه. در ادامه، به تعریف هرکدام از این انواع مهریه و احکام هر یک خواهیم پرداخت.
ویژگی های مهریه
درست است که مهر در جریان عقد نکاح تعیین می‌گردد، اما به عنوان یک قرارداد مالی لازم است تا موضوع آن، دارای ویژگی‌های برشمرده در قانون مدنی باشد، از جمله اینکه مالیت داشته، قابل تملک و در مالکیت شوهر بوده و معلوم و معین و قابل تسلیم باشد. در ادامه، به توضیح این ویژگی‌ها خواهیم پرداخت.
دقت داشته باشید در صورتی که قبل از عقد نکاح نیاز به دریافت مشاوره مهریه به صورت تخصصی و تلفنی، آنلاین یا حضوری دارید می‌توانید شرایط آن را در صفحه مربوطه مطالعه کنید.
1. مهریه باید مالیت داشته باشد
اولین ویژگی، آن است که باید مالیت داشته باشد. منظور از مالیت داشتن مهریه، آن است که در عرف، برای آن، ارزش مالی قائل شده و دارای ارزش داد و ستد باشد. بنابراین، یک کیلوگرم پر مگس نمی‌تواند مهریه قرار داده شود.
2. مهریه باید توسط زن قابل تملک باشد
یعنی، زن بتواند مالک مهریه شود. بنابراین اگر به عنوان مثال، مالی توسط اجرای احکام دادگاه توقیف شده، آن مال را نمی‌توان مهریه قرار داد. همچنین، اموال و مشترکات عمومی، مثل پارک ها را نمی‌توان به عنوان مهریه در عقد نکاح ذکر کرد.
3. شوهر باید قدرت بر تسلیم مهریه داشته باشد
یعنی شوهر بتواند آن را به زن تحویل دهد. بنابراین، شوهر نمی‌تواند انگشتری را که در دریا افتاده یا پرنده‌ای که در هوا در حال پرواز است را مهریه قرار دهد. البته، اگر زوج، قادر به تسلیم کردن مهریه نبوده، اما زوجه خود بتواند مهریه را به دست آورد، تعیین مهریه صحیح خواهد بود.
4. مهریه باید در مالکیت شوهر باشد
البته، شوهر می‌تواند مال متعلق به دیگری را نیز به عنوان مهر زن خود تعیین کند، اما مشکل آنجا است که در صورتی که آن شخص به این عمل راضی نباشد، مال آن شخص نیز به زن تعلق نخواهد گرفت. در این وضعیت که شخص ثالث، با عمل زوج موافق نباشد و عمل وی را تنفیذ نکند، شوهر باید مثل یا قیمت آن مال را به عنوان مهریه به زوجه بپردازد.
5. مهریه باید معلوم و معین باشد
اگر مهریه عین معین باشد، مانند خانه یا خودرو، باید در عقد تعیین شود. یعنی مشخص گردد که دقیقا کدام خانه یا خودرو مدنظر طرفین است و نباید یکی از دو مال به نحو تردید، مهریه قرار داده شود. همچنین، در فرضی که مهر، مال کلی و دین است، لازم است تا مقدار جنس و وصف آن معلوم گردد. بنابراین، اگر مهریه سکه قرار داده شود لازم است تا تعداد سکه ها و نوع آن مشخص گردد.
برای دریافت مشاوره تعیین مهریه از وکیل پایه یک دادگستری فرم زیر را پر کنید.
0
افزودن به تقویم iCALتعدیل مهریه های ریالی
در سال‌های اخیر، به دلیل تورم فزاینده در کشور ما و با کاهش ارزش ریال، ارزش مهریه‌های تعیین شده به ریال نیز به مرور زمان کاهش یافته و در نتیجه، مطالبه مهرهای قدیمی از سوی زنان، فایده‌ای را برای آنها به همراه نداشته است. در چنین وضعیتی، قانون‌گذار به چاره جویی برآمده و تبصره‌ای را به شرح ذیل به ماده 1082 قانون مدنی الحاق نموده است:
«چنانچه مهریه، وجه رایج باشد، متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تادیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می‌گردد، محاسبه و پرداخت خواهد شد، مگر اینکه زوجین در حین اجرای عقد، به نحو دیگری تراضی کرده باشند.» بنابراین منظور از تعدیل مهریه‌های ریالی، به روز کردن ارزش این گروه از مهریه‌‌ها و هماهنگ کردن آنها با نرخ تورم است.
تعدیل مهریه های ریالی، بدین صورت بوده که شاخص سالانه سال قبل از مطالبه، بر شاخص سالانه سال وقوع عقد نکاح، تقسیم می‌گردد. سپس، عدد حاصل، در مبلغ مهریه ضرب می‌شود. (برای محاسبه دقیق‌تر، حتماً مقاله محاسبه مهریه به نرخ روز را مطالعه کنید.)
ضمانت اجرای مهریه
ضمانت اجرای مهریه، یکی دیگر از مسائلی است که می‌بایست در رابطه با این حق مالی، مورد بررسی قرار گیرد. در رابطه با مهریه، دو ضمانت اجرا، قابل بررسی است: اول اینکه، اگر مهریه، عین معین، نظیر خانه یا خودرو باشد، به مجرد عقد نکاح به مالکیت زن درآمده و وی می‌تواند هر تصرفی که بخواهد را در آن، اعمال کند. مثلا می‌تواند خانه را بفرشد یا اجاره دهد. همچنین، در صورتی که مهریه، عین نبوده بلکه حق مالی و دین باشد، به محض انعقاد عقد نکاح، زن می‌تواند آن را از شوهر مطالبه کند.
بنابراین، اگر مهریه، مقداری وجه رایج مملکت یا تعدادی سکه باشد، به محض اینکه عقد نکاح منعقد شد، زن می‌تواند برای اجرا گذاشتن مهریه اقدام کرده و این مساله، ارتباطی با درخواست طلاق از طرف زن نخواهد داشت. ضمانت اجرای دیگر، حق حبس زوجه است. با این توضیح که طبق ماده 1085 قانون مدنی، بعد از وقوع عقد نکاح، زوجه می‌تواند تا زمانی که مهریه به وی تسلیم نشده، از تمکین عام و خاص در برابر شوهر خودداری کند و در عین حال، نفقه خود را نیز از شوهر مطالبه و دریافت نماید.
چرا مرتضی حلیمی؟!
وکیل پایه یک دادگستری
رتبه‌ی سوم آزمون وکالت استان البرز
بیش از 10 سال سابقه فعالیت حقوقی
بیش از 10000 مشاوره تخصصی حقوقی
ارائه آموزش‌های حقوقی به بیش از 1000 نفر
با ما، عدالت را تجربه کنید.
نحوه مطالبه و وصول مهریه (مراحل وصول مهریه)
مطالبه مهریه از طرق رسمی، مانند هر دعوی دیگریدارای اصول و مراحل مخصوص به خود است که لازم می‌باشد از سوی بانوانی که قصد اجرای مهر خود را داشته، مورد توجه قرار گیرد. به همین دلیل، در این بخش، به این سوال پاسخ خواهیم داد که مطالبه و وصول مهریه به چه صورت قابل انجام است.
قانون جدید برای اجرا گذاشتن مهریه
هنگامی که صحبت از قانون جدید مهریه می‌شود، منظور، قوانینی است که پس از قانون مدنی به تصویب رسیده و در وضعیت مهر زن و نحوه وصول آن، تغییراتی را ایجاد کرده‌اند. یکی از این قوانین، قانون حمایت خانواده بوده که در ماده 22 خود، تعیین ضمانت اجرای حبس شوهر را تا میزان 110 سکه مقرر داشته است.
با این توضیح که چنانچه صداق تعیین شده، بیش از 110 سکه باشد، زوجه صرفا تا میزان 110 سکه می‌تواند تقاضای جلب و حبس شوهر را داشته باشد. البته، در صورتی که زوج، ظرف 30 روز از ابلاغ اجراییه، دادخواست اعسار خود را ثبت کند، جلب وی تا مشخص شدن نتیجه دعوی اعسار معلق می‌ماند.
برای مازاد بر 110 سکه، زوجه به هیچ وجه نمی‌تواند درخواست جلب و حبس شوهر را از دادگاه داشته باشد. البته، در این فرض، زوجه می‌تواند با اثبات ملائت و توانایی مالی زوج، برای اجرای مابقی مهریه خود و وصول آن از دارایی شوهر اقدام نماید.
◀ قانون دیگر، قانون برنامه پنجم توسعه بوده که به‌موجب آن، زن جهت اجرای مهریه خود، ابتدا باید به اجرای اداره ثبت مراجعه نماید. با این توضیح که تا قبل از تصویب این قانون، اجرای مهریه، مستقیما با ثبت دادخواست و ارائه آن به دادگاه خانواده انجام می‌گرفت. لیکن با تصویب قانون مزبور، زوجه صرفا زمانی می‌تواند برای اجرای مهریه خود به دادگاه مراجعه کند که در جریان اجرای مهر از طریق اداره ثبت، مال قابل توقیفی از شوهر پیدا نشود.
کلام نهایی
مهریه، مالی است که مرد در هنگام عقد نکاح، به‌عنوان هدیه به زن پرداخته یا تعهد به پرداخت آن می‌کند. مهرالمسمی، مهرالمثل و مهرالمتعه، انواع مهر بوده که هرکدام دارای احکام خاص خود می باشند. برای وصول مهریه، زوجه باید ابتدا به دایره اجرای اداره ثبت مراجعه کرده و در صورت عدم وجود مال برای شوهر، برای ثبت دادخواست اقدام نماید.
دیدگاهتان را بنویسید