ثمن معامله [نحوه پرداخت و مطالبه ثمن معامله]

ثمن معامله موضوعی است که هرچند به‌ طور معمول، در رابطه با عقد بیع مطرح شده است اما در سایر عقود معوض نیز قابل طرح است. با توجه به اینکه این عوض قراردادی، دارای نکات حقوقی خاصی است در این مقاله، انواع ثمن معامله، نحوه پرداخت ثمن معامله و مراحل مطالبه ثمن معامله را توضیح خواهیم داد.

ثمن معامله چیست ؟  

در پاسخ به این سوال که ثمن معامله چیست باید گفت، در یک معامله معوض یا غیر رایگان، یک طرف مالکیت یک مال را به دیگری منتقل کرده و طرف مقابل ما به‌ ازا و قیمت آن را به طرف دیگر معامله می‌پردازد. به این قیمت یا مابه‌ازا، ثمن معامله گفته می‌شود.

البته باید دانست هنگامی‌ که صحبت از مطالبه ثمن معامله و پرداخت ثمن معامله می‌شود، به‌ طور خاص عقد بیع (قرارداد خرید و فروش) مورد نظر بوده که در آن فروشنده مالکیت مبیع (مال مورد معامله) را به خریدار منتقل کرده و خریدار قیمتی را در مقابل مبیع به فروشنده می‌پردازد که به آن قیمت، ثمن معامله گفته می‌شود.

برای دریافت مشاوره حقوقی از وکیل ملکی، وقت مشاوره خود را رزرو کنید.

آیا سوالی دارید ؟

09033659494

0

ما قادر به پردازش پرداخت شما نیستیم. لطفا مجددا تلاش کنید.

بازگشت

گام بعدی تایید رزرو دوباره تلاش کنید

از درخواست شما ممنونیم!

شماره تایید شما :

افزودن به تقویم گوگل افزودن به تقویم iCAL شروع رزرو جدید پایان رزرو

انواع ثمن معامله  

انواع ثمن معامله، یکی دیگر از موضوعاتی است که می‌بایست در رابطه با این مابه‌ازای قراردادی، مورد بررسی قرار گیرد. ثمن، گاهی به‌صورت وجه نقد تعیین می‌گردد که در این صورت پرداخت ثمن معامله، به‌صورت مبلغی وجه رایج کشور یا یک ارز خارجی است.

این نوع ثمن رایج‌ ترین شکل تعیین قیمت قراردادی است. اما گاهی ثمن معامله، به‌صورت یک مال غیرپولی است. به‌عنوان مثال، عقد بیعی میان دو شخص منعقد می‌شود. بایع، مالکیت یک دستگاه خودرو را به مشتری منتقل کرده و در مقابل مشتری نیز مالکیت یک دستگاه آپارتمان را به بایع منتقل می‌نماید.  

در این معامله، آپارتمان، همان ثمن معامله بوده که در صورت عدم تنظیم سند آن به نام فروشنده، فروشنده می‌تواند برای طرح دعوای مطالبه ثمن معامله اقدام نماید.  

نحوه پرداخت ثمن معامله    

نحوه پرداخت ثمن معامله، گاهی به‌صورت حال است. به این معنی که طرفین برای پرداخت ثمن، مدت زمانی را تعیین نکرده و ثمن، در همان زمان انجام معامله پرداخت می‌گردد. پرداخت ثمن معامله، می‌تواند به‌ صورت موجل و زمان‌دار نیز باشد.

به‌ عنوان مثال، عقد بیع منعقد شده و ضمن آن، شرط می‌شود که خریدار، ثمن معامله را سه ماه بعد بپردازد. در این صورت پیش از فرارسیدن این موعد، فروشنده حق مطالبه ثمن معامله را ندارد. همچنین پرداخت ثمن معامله به شکل اقساطی نیز یکی دیگر از روش‌های پرداخت ثمن معامله است. 

آشنایی با قوانین حق شفعه در آپارتمان، ملک مشاع و زمین کشاورزی ⛔- (حق شفعه)

آیا عدم ذکر مبلغ ثمن معامله در قرارداد باعث بطلان معامله می‌شود ؟

برای پاسخ به این سوال، ابتدا باید مشخص نمود که منظور از عدم ذکر ثمن در قرارداد، ذکر نکردن ثمن در توافق صورت گرفته میان طرفین عقد است یا ذکر نکردن ثمن معامله در سند اثبات‌کننده قرارداد است.

اگر ذکر نکردن ثمن معامله در توافق صورت گرفته میان طرفین قرارداد، مورد نظر باشد، در این صورت عدم ذکر ثمن در قرارداد، موجب بطلان معامله می‌گردد.

چرا که در این حالت، ثمن مجهول است و در نتیجه قرارداد باطل است و فروشنده نمی‌تواند برای مطالبه ثمن معامله اقدام نماید. اما اگر منظور عدم ذکر ثمن معامله در سند اثبات کننده قرارداد باشد، خللی به صحت قرارداد وارد نمی‌شود. لیکن، در این حالت در صورت عدم پرداخت ثمن معامله توسط خریدار، فروشنده به‌منظور مطالبه ثمن معامله باید از طریق دیگری مانند شهادت، میزان ثمن را اثبات نماید.    

ابطال معامله به دلیل عدم پرداخت ثمن معامله  

در صورتی‌که ثمن توسط خریدار پرداخت نشود، آیا ابطال معامله به دلیل عدم پرداخت ثمن معامله برای فروشنده امکان‌پذیر است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت، در صورتی‌که شرایط خیار تاخیر ثمن فراهم باشد، فروشنده می‌تواند برای فسخ معامله اقدام کند.

اما، چنانچه شرایط خیار تاخیر ثمن فراهم نباشد، اگر طرفین، ضمن قرارداد شرط کرده باشند که در صورت عدم پرداخت ثمن معامله، فروشنده حق ابطال یا فسخ قرارداد را دارد، فروشنده در این حالت می‌تواند برای فسخ معامله اقدام نماید. اما، در صورت عدم درج چنین شرطی در متن قرارداد، با عدم پرداخت ثمن توسط خریدار، فروشنده تنها می‌تواند برای مطالبه ثمن معامله اقدام کند. 

چرا مرتضی حلیمی؟!

وکیل پایه یک دادگستری

رتبه‌ی سوم آزمون وکالت استان البرز

بیش از 10 سال سابقه فعالیت حقوقی

بیش از 10000 مشاوره تخصصی حقوقی

ارائه آموزش‌های حقوقی به بیش از 1000 نفر

با ما، عدالت را تجربه کنید. 

رای وحدت رویه در خصوص عدم پرداخت ثمن معامله 

در بخش‌های قبل، به این سوال پاسخ دادیم که ثمن معامله چیست و سپس، انواع آن و نحوه پرداخت ثمن معامله را توضیح دادیم. در این بخش قصد داریم تا یک نمونه رای وحدت رویه در خصوص عدم پرداخت ثمن معامله را ارائه کنیم که علاقه‌مندان جهت مطالعه این رای می‌توانند فایل پی‌دی‌اف زیر را دانلود نمایند.

اختلاف در ثمن معامله   

در صورت اختلاف در ثمن در حالتی‌ که فروشنده برای مطالبه ثمن معامله اقدام کند، اما خریدار از پرداخت ثمن معامله به میزان مورد ادعای فروشنده خودداری ورزد، نظر مشهور فقها بر آن است که در صورت باقی ماندن مبیع، ادعای فروشنده با سوگند پذیرفته می‌شود، اما در صورت از بین رفتن مبیع، قول خریدار با سوگند پذیرفته می‌گردد.

اثبات عدم پرداخت ثمن معامله

در صورتی‌ که فروشنده مدعی باشد که ثمن به وی پرداخت نشده است و خریدار مدعی پرداخت ثمن باشد، در این حالت، آیا اثبات عدم پرداخت ثمن معامله با فروشنده بوده که مطالبه ثمن معامله را خواستار است؟

در پاسخ باید گفت از آنجا که ادعای فروشنده، مطابق اصل عدم بوده، او ملزم به اثبات عدم پرداخت ثمن معامله نبوده و این خریدار است که باید پرداخت ثمن معامله را اثبات کرده تا فروشده را در دعوای مطالبه ثمن معامله با شکست مواجه کند. لازم به ذکر است که منظور از اصل عدم، قاعده‌ای است که به‌موجب آن، اصل بر عدم وقوع یک پدیده است، مگر آنکه خلاف آن اثبات شود.

اثبات پرداخت ثمن معامله برعهده کیست   ؟

در پاسخ این سوال باید گفت در صورتی‌ که فروشنده برای مطالبه ثمن معامله اقدام کرده، اما خریدار مدعی پرداخت ثمن معامله باشد، اثبات پرداخت ثمن معامله با خریدار است. علت این مسئله آن است که در دعوای مطالبه ثمن معامله، خریدار مدعی است و این مدعی است که باید ادعای خود را اثبات کند.

اثبات پرداخت نقدی ثمن معامله   

به‌طور معمول ثمن معامله به‌صورت غیرنقد به فروشنده پرداخت شده که از جمله راه‌های آن، می‌توان به صدور چک و واریز به حساب بانکی اشاره نمود.

با این وجود، در حالتی‌ که قرار است تا ثمن به‌ صورت نقدی پرداخت شده، اما فروشنده و خریدار در رابطه با پرداخت آن دچار اختلاف می‌شوند، به این ترتیب که فروشنده برای مطالبه ثمن معامله اقدام کرده، اما خریدار، مدعی است که ثمن را به‌ صورت نقدی به فروشنده داده، در این حالت، این، خریدار است که باید پرداخت نقدی ثمن را اثبات نماید.

در صورت پرداخت نکردن ثمن معامله چه پیش می آید ؟

برای پاسخگویی به این سوال، باید دید که آیا شرایط خیار تاخیر ثمن وجود دارد یا خیر. اگر شرایط این خیار وجود داشت، فروشنده می‌تواند برای فسخ معامله اقدام کند. اما، در غیر این حالت، باید به شروط مندرج در قرارداد مراجعه نمود.

اگر، در قرارداد شرط شده باشد که در صورت عدم پرداخت ثمن، فروشنده حق فسخ قرارداد را دارد، فروشنده می‌تواند در صورت عدم پرداخت ثمن برای فسخ معامله اقدام نماید.

اما، در صورت عدم درج چنین شرطی در معامله، فروشنده حق فسخ معامله را ندارد و باید برای طرح دعوای مطالبه ثمن معامله اقدام کند که در این حالت، می‌تواند مطالبه ثمن به نرخ روز را خواستار شده و دادگاه نیز به این درخواست رای خواهد داد.

نحوه مطالبه ثمن معامله    

در صورتی‌که خریدار از پرداخت ثمن خودداری ورزد، فروشنده می‌تواند برای طرح دعوای مطالبه ثمن معامله اقدام نماید. از آنجا که نحوه طرح دعوای مطالبه ثمن معامله، مراحل خاص خود را دارد، در این بخش به توضیح نحوه مطالبه ثمن معامله خواهیم پرداخت.

در گام نخست از مراحل مطالبه ثمن معامله، فروشنده باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و با ارائه مدارک لازم و پرداخت هزینه دادرسی، برای ثبت دادخواست مطالبه ثمن معامله اقدام نماید.

لازم به ذکر است که هزینه دادرسی دعوای مطالبه ثمن معامله، در صورتی‌که ثمن، تا 20 میلیون تومان باشد، 5/2 درصد خواسته و برای بیش از آن، 5/3 درصد خواسته است.

پس از ثبت دادخواست مطالبه ثمن معامله، این دادخواست برای دادگاه صالح ارسال می‌گردد. دفتر کل دادگاه، شعبه رسیدگی‌کننده به دعوای مطالبه ثمن معامله را مشخص کرده و دادخواست را برای شعبه مورد نظر ارسال می‌نماید.

بعد از وصول دادخواست مطالبه ثمن معامله، در صورتی‌که دادخواست کامل باشد، وقت رسیدگی تعیین شده و به طرفین دعوا(یعنی خریدار و فروشنده) ابلاغ می‌گردد. در جلسه رسیدگی به دعوای مطالبه ثمن معامله، دادرس شعبه، به خواسته خواهان، یعنی فروشنده و دفاعیات خوانده، یعنی خریدار توجه کرده و در صورتی‌که ذی‌حقی خواهان را احراز کند، رای بر پرداخت ثمن معامله صادر می‌نماید.

رای دعوای مطالبه ثمن معامله، ظرف 20 روز قابل تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر بوده که پس از تایید در این دادگاه، قطعی شده و اجرا می‌شود.    

مطالبه ثمن معامله به نرخ روز به چه صورت است    ؟

در پاسخ به این سوال باید گفت، چنانچه عقد بیع منعقد شده و پس از مدتی معلوم گردد که عقد از ابتدا باطل بوده و بنابراین، فروشنده ملزم است تا ثمن را به مشتری بازگرداند، ثمن باید به نرخ روز، یعنی با توجه به تورم کشور، محاسبه شده و به خریدار پرداخت شود. 

حکم تاخیر در پرداخت ثمن معامله

حکم تاخیر در پرداخت ثمن معامله، بدین صورت است که در صورت فراهم بودن شرایط خیار تاخیر تاخیر ثمن، فروشنده، این امکان را داشته تا معامله را فسخ کند. اما در غیر این صورت، وی تنها در صورتی می‌تواند برای فسخ معامله اقدام کرده که این امکان در قرارداد شرط شده باشد. در صورت عدم درج چنین شرطی، فروشنده تنها می‌تواند برای مطالبه ثمن معامله اقدام نماید.

مجهول بودن ثمن معامله

در صورت مجهول بودن ثمن، معامله باطل بوده و در نتیجه فروشنده نمی‌تواند دعوای مطالبه ثمن معامله را طرح نماید. علت این مسئله آن است که یکی از شرایط صحت قراردادها آن است که موضوع عقد، معلوم و معین باشد و لذا، در صورت فقدان چنین شرطی و مجهول بودن ثمن، معامله باطل خواهد بود.

کلام نهایی

ثمن معامله، قیمت یا مابه‌ازایی است که خریدار در یک قرارداد معوض به فروشنده می‌پردازد. پرداخت ثمن معامله، به‌صورت حال و موجل امکان‌پذیر بوده و برای مطالبه ثمن معامله، فروشنده باید دادخواست خود را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت نماید.

سوالات متداول ثمن معامله