ارث بردن زوجین از یکدیگر [نحوه محاسبه سهم الارث همسر]
ارث بردن زوجین از یکدیگر، یکی از مباحثی بوده که در حوزه ارث و وصیت، مورد بررسی قرار می‌گیرد. از آنجا که ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر، تابع احکام و قواعد خاصی است، در این مقاله، موجبات، شرایط و موانع ارث زوجین را توضیح داده و پس از توضیح میزان سهم الارث زوجین، قانون جدید ارث همسر را بررسی خواهیم کرد.
موجب ارث زوجین
برای اینکه به توضیح موجب ارث زوجین بپردازیم، لازم است تا ابتدا، موجبات ارث یعنی سرایط ارث رسیدن به یک فرد را بررسی نماییم. موجب ارث، بر دو نوع است: قرابت نسبی و قرابت سببی. ◀ منظور از قرابت نسبی، خویشاوندی است که در اثر تولد و به دلیل رابطه خونی، میان اشخاص ایجاد می‌شود. مانند رابطه‌ای که میان پدر و مادر و فرزندان وجود داشته و آنها به سبب این قرابت نسبی، از یکدیگر ارث می‌برند.
◀ قرابت سببی، به خویشاوندی گفته می‌شود که در اثر ازدواج، میان اشخاص ایجاد می‌شود. قرابت سببی، پس از ازدواج، میان زن شوهر و هر یک از آنها با خویشاوندان طرف مقابل ایجاد می‌شود؛ بنابراین، موجب ارث بردن زوجین از یکدیگر یا برخورداری از ارث همسر، قرابت سببی است. در بخش‌های بعد، شرایط ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر، موانع ارث همسر و میزان سهم الارث زوجین را بررسی خواهیم کرد.
برای دریافت مشاوره حقوقی ارث از بهترین وکیل انحصار وراثت، وقت مشاوره خود را رزرو کنید.
0
افزودن به تقویم iCALشرایط ارث بردن زوجین از یکدیگر
شرایط عمومی ارث بردن زوجین از یکدیگر، عبارت‌اند از: اول اینکه یکی از زوجین باید به فوت حقیقی یا فرضی بمیرد. زیرا ارث، به فوت مورث محقق می‌گردد؛ دوم آنکه همسری که ارث میبرد، باید در لحظه فوت همسر دیگر، در قید حیات باشد؛ سوم اینکه، همسر فوت‌شده، باید ترکه‌ای داشته باشد تا همسر در قید حیات، از آن ارث ببرد.
شرایط اختصاصی ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر، شامل این موارد است: در لحظه فوت یکی از همسران، لازم است تا رابطه زوجیت، میان آنها برقرار باشد؛ همچنین، برای اینکه ارث همسر محقق گردد، لازم است تا رابطه زوجیت میان زوجین، از نوع نکاح دائم باشد.
موانع ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر
موانع ارث زوجین، که در صورت وجود آنها، زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند، تنها شامل قتل است؛ بنابراین، در صورتی که یکی از زوجین، دیگری را به قتل برساند، قاتل از مقتول ارث نمی‌برد. لازم به ذکر است که هیچ یک از وراث در طبقات سه‌گانه ارث، نمی‌توانند مانع ارث بردن زوجین از یکدیگر شده و در جمع میان زن یا شوهر با سایر ورثه، ابتدا سهم الارث زوجین، از ترکه کسر می‌گردد.
میزان سهم الارث زوجین
مهم‌ترین سؤالی که در رابطه با ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر مطرح می‌گردد، میزان ارث همسر است. ◀ نکته‌ای که در این رابطه باید مورد لحاظ قرار گیرد، این مسئله است که میزان ارث زوجین، در دو فرض داشتن فرزند و نداشتن فرزند مورث، متفاوت است؛ لذا، در این بخش، میزان ارث همسر، در هر دو فرض را بررسی خواهیم کرد.
سهم الارث زن از مرد با فرزند و بی فرزند
در تعیین سهم الارث زوجین، در صورتی که همسر فوت‌شده، شوهر باشد، در فرضی که شوهر، دارای فرزند باشد، میزان سهم الارث زن، یک هشتم ترکه بوده و مابقی ترکه به سایر وراث میرسد. در رابطه با فرزندی که سهم الارث زن را به یک هشتم کاهش می‌دهد، لازم است تا به این نکته توجه شود که تفاوتی ندارد که فرزندان شوهر، از زن حال حاضر وی باشند یا از زنان قبلی او.
◀ فرض دیگری که در رابطه با تعیین میزان سهم الارث زوجین، البته در فرض ارث زن از شوهر، لازم است تا به آن پرداخته شود، فرض نبود فرزند برای شوهر است. در این فرض، میزان سهم ارث زن از شوهر، یک چهارم ترکه است. نکته مهمی که در رابطه با این فرض، باید مورد توجه قرار گیرد، این مسئله بوده که در صورت نبود وارث دیگری برای شوهر، سهم زن از ترکه، همان یک چهارم بوده و مابقی به خزانه دولت واریز می‌گردد.
سهم الارث مرد از زن با فرزند و بی فرزند
فرض دیگری بررسی میزان سهم الارث همسر، فرض فوت زن و ارث بردن شوهر از وی است. در این فرض نیز دو حالت، قابل بررسی است. در حالت اول، زن فوت شده، دارای فرزند یا فرزندانی است. در این حالت، میزان سهم الارث شوهر از زن، یک چهارم ترکه است. همانند آنچه در مورد ارث بردن زن از شوهر گفته شد، در تعیین این میزان سهم ارث شوهر از زن نیز تفاوتی نمی‌کند که این فرزندان از شوهر کنونی زن باشند یا از شوهران سابق وی.
در حالت دوم، زن فوت‌شده، فرزندی ندارد. در این صورت، سهم الارث شوهر، یک دوم ترکه است. در این حالت، اگر زن، وارث دیگری نداشته باشد، شوهر، تمام ترکه را به ارث برده و این، یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر است.
نحوه محاسبه سهم الارث زوجین
درصورتی‌که شرایط ارث بردن زوجین از یکدیگر وجود داشته باشد، رابطه وراثت میان همسر فوت‌شده و همسر در قید حیات برقرار می‌گردد. در این صورت، لازم است تا همسر در قید حیات و سایر وراث، با نحوه محاسبه میزان ارث زوجین آشنا باشند. باتوجه به اهمیت این مسئله، در این بخش، نحوه محاسبه سهم الارث زوجین، در هر دو فرض فوت زن و شوهر را بررسی خواهیم کرد.
نحوه محاسبه سهم ارث شوهر از زن
نحوه محاسبه ارث زوجین، در فرضی که همسر فوت‌شده، زوجه باشد، بدین صورت است که در حالتی که زن دارای فرزند است، سهم الارث شوهر که یک چهارم بوده، از اصل ترکه کسر شده و مابقی به سایر ورثه میرسد. در حالت دوم نیز که زن فاقد فرزند بوده، سهم ارث شوهر، یعنی یک دوم، از اصل ترکه کم شده و بقیه میان سایر وراث تقسیم می‌گردد. در حالت دوم، اگر زن وارث دیگری نداشته باشد، تمام ترکه به شوهر میرسد.
برای درک بهتر مطالب بالا، به این مثال توجه نمایید: زنی با ترکه 120 میلیون تومان فوت کرده و وراث او شامل شوهر و دو فرزند دختر است. در این حالت، شوهر، یک‌چهارم ترکه، یعنی 30 میلیون تومان را به ارث برده و مابقی، میان دو دختر به صورت مساوی تقسیم می‌گردد.
نحوه محاسبه سهم ارث زن از شوهر
در صورتی که شوهر فوت کرده باشد، نحوه محاسبه ارث همسر وی بدین صورت بوده که در صورت فرزنددار بودن مرد، ابتدا یک هشتم ترکه که سهم زن بوده، از اصل ترکه کم شده و مابقی ترکه، میان فرزندان و سایر ورثه تقسیم می‌شود. همچنین، در حالتی که شوهر، فاقد فرزند بوده، ابتدا، سهم الارث زن، یعنی یک چهارم از اصل ترکه کسر شده و باقی‌مانده ترکه میان سایر وراث مرد تقسیم می‌شود.
برای درک بهتر این مطلب، به این مثال توجه نمایید: فرض کنید مردی، با ترکه 80 میلیون تومان فوت کرده و وراث وی عبارت‌اند از زن، دو پسر و پدر وی. در این صورت ابتدا، یک هشتم ترکه، یعنی 10 میلیون تومان به زن داده شده و از مابقی، یعنی 70 میلیون تومان نیز یک ششم به پدر داده شده و مابقی بین دو فرزند پسر به تساوی تقسیم می‌شود.
با توجه به برخی از پیچیدگی‌های قانونی تقسیم سهم الارث زن و شوهر، برای انجام سریع‌تر روند قانونی تقسیم ارث بین وراث مخصوصاً زوجین، می‌توانید اقدام به دریافت مشاوره حقوقی انحصار وراثت به صورت تلفنی، آنلاین و حضوری از وکیل پایه یک دادگستری کنید.
قانون جدید ارث مرد از زن
یکی از سؤالاتی که در رابطه با ارث بردن زوجین از یکدیگر مطرح می‌گردد، قانون جدید ارث مرد از زن است. در رابطه با این مسئله باید گفت، قانون ارث مرد از زن، همان قانون مدنی بوده که به موجب آن، مرد، در صورت فرزنددار بودن زن، یک‌چهارم و در غیر این صورت، یک‌دوم ترکه زن را به ارث میبرد. در نتیجه، تا این لحظه، قانونی تحت عنوان قانون جدید ارث مرد از زن که قواعد قانون مدنی را تغییر دهد، به تصویب مجلس نرسیده است.
قانون قدیم ارث زن از شوهر
قانون قدیم ارث زن از شوهر، یکی دیگر از موضوعاتی است که باید در رابطه با ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر مورد بررسی قرار گیرد. ◀ منظور از قانون قدیم ارث زن از شوهر، همان ماده 946 قانون مدنی، قبل از اصلاح سال 87 است که به‌موجب آن، زن صرفا از اموال منقول شوهر، مانند خودرو و قیمت اعیانی، شامل ساختمان و درختان ارث میبرد و از عرصه، یعنی زمین ارث نمی‌برد. همچنین، طبق قانون قدیم ارث زن از شوهر که در قانون مدنی مذکور است، درصورتی‌که شوهر غیر از زن وارث دیگری نداشته باشد، زوجه صرفا یک‌چهارم ترکه را به ارث برده و بقیه به خزانه دولت واریز می‌گردد.
قانون جدید ارث زن از شوهر بدون فرزند
طبق ماده 946 اصلاحی قانون مدنی، در صورت فوت مرد بدون فرزند، ارث همسر وی بدین صورت بوده که زن، یک‌چهارم از تمام اموال منقول و غیرمنقول شوهر را به ارث میبرد. اما، این قانون که زن، بیشتر از یک‌چهارم ترکه شوهر را به ارث نمی‌برد، همچنان پابرجا است؛ بنابراین، در صورتی که مردی فوت کرده و وارثی غیر از همسر خود نداشته باشد، زوجه تنها یک چهارم ترکه شوهر را به ارث برده و مابقی ترکه به خزانه دولت واریز می‌شود. (تحریر ترکه)
توجه داشته باشید، علاوه بر سهم الارث زن از شوهر، زوجه می‌تواند مهریه خود را نیز بعد از فوت همسر از اموال او طلب کند. در واقع گرفتن مهریه از ارث شوهر یک نوع طلب ممتازه محسوب می‌گردد و این حق برای زن کاملاً محفوظ است.
ارث زوجه از اموال غیرمنقول
هنگامی که صحبت از ارث زوجین می‌شود، یکی از مهم‌ترین مسائلی که لازم است تا مورد بررسی قرار گیرد، مسئله ارث زوجه از اموال غیرمنقول است. در حال حاضر، زن از کلیه اموال منقول و غیرمنقول شوهر، من جمله زمین ارث برده و از این نظر، تفاوتی میان وی و سایر وراث وجود ندارد.
آیا زن از زمین شوهر ارث میبرد؟
یکی از سؤالاتی که در رابطه با ارث بردن زوجین از یکدیگر مطرح می‌شود، این سؤال بوده که آیا زن از زمین شوهر ارث میبرد. در پاسخ به این سؤال باید گفت، تا قبل از سال 87، زن از زمین شوهر ارث نمی‌برد. اما، با اصلاح ماده 946 قانون مدنی در آن سال، در حال حاضر، زن از قیمت زمین شوهر ارث میبرد. البته، اگر سایر وراث از پرداخت قیمت خودداری کنند، زن می‌تواند حق خود را از عین زمین استیفا نماید.
نحوه محاسبه یک هشتم ارث زن
در مبحث ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر، نحوه محاسبه یک هشتم ارث زن، بدین صورت بوده که یک‌هشتم سهم زوجه از اصل ترکه زوج محاسبه شده و مابقی میان سایر وراث و به نسبت سهم آنها تقسیم می‌گردد. لازم به ذکر است که در مورد عرصه و اعیان، سهم زوجه از قیمت آنها محاسبه شده، اما اگر سایر ورثه از پرداخت قیمت خودداری کنند، زن می‌تواند سهم خود را از عین عرصه و اعیان استیفا نماید.
چرا مرتضی حلیمی؟!
وکیل پایه یک دادگستری
رتبه‌ی سوم آزمون وکالت استان البرز
بیش از 10 سال سابقه فعالیت حقوقی
بیش از 10000 مشاوره تخصصی حقوقی
ارائه آموزش‌های حقوقی به بیش از 1000 نفر
با ما، عدالت را تجربه کنید.
سهم ارث مرد از زن دوم
سهم ارث مرد از زن دوم، تابع قواعد عام ارث زوجین است. با این توضیح که اگر زن دوم، دارای فرزند باشد، مرد، یک‌چهارم ترکه وی را به ارث میبرد. همچنین، چنانچه، زن دوم، دارای فرزند نباشد، شوهر، یک‌دوم اموال وی را به ارث خواهد برد.
سهم الارث زن دوم
سهم الارث زن دوم، مانند سهم الارث زن اول است. یعنی ارث همسر دوم، اگر شوهر دارای فرزند باشد، یک هشتم ترکه و چنانچه، شوهر فاقد فرزند باشد، یک چهارم ترکه است. البته، اگر همسر اول مرد در قید زوجیت باشد، سهم الارث زوجه، به تساوی میان هر دو زن تقسیم می‌شود.
سهم الارث زوجات متعدد
در مبحث ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر، یکی از موضوعاتی که مورد بررسی قرار می‌گیرد، سهم الارث زوجات متعدد است. سهم الارث زوجات متعدد، بدین صورت بوده که به همه آنها مجموعا، یک‌چهارم یا یک‌هشتم سهم زوجه تعلق گرفته که میان آنها به تساوی تقسیم می‌گردد.
ارث زوجین در ازدواج موقت
در رابطه با سهم الارث زوجین در ازدواج موقت یا همان صیغه باید گفت، برخورداری از ارث همسر، اختصاص به نکاح دائم دارد؛ بنابراین، در ازدواج موقت، میان زن و شوهر، رابطه توارث وجود نداشته و در نتیجه، زوجین از یکدیگر ارث نمی‌برند.
ارث بردن زوجین از یکدیگر در صورت طلاق
ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر در صورت طلاق، منتفی می‌گردد، جز در دو فرض. اول، در طول عده طلاق رجعی که در طول عده، زن و مرد از یکدیگر ارث می‌برند. دوم، در جایی که مرد، زن خود را در حال بیماری طلاق داده و سپس، ظرف یک سال از تاریخ طلاق، به دلیل همان بیماری فوت کند. در این فرض، صرفا زن از شوهر ارث میبرد.
کلام نهایی
ارث بردن زوجین از یکدیگر بدین صورت بوده که در صورت فرزنددار بودن زن، شوهر یک‌چهارم و در صورت نداشتن فرزند از سوی زن، شوهر یک‌دوم ترکه زوجه را به ارث میبرد. همچنین، در صورت فرزنددار بودن مرد، زن یک‌هشتم و در صورت نداشتن فرزند از سوی مرد، زن یک‌چهارم ترکه زوج را به ارث میبرد. همچنین، ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر، اختصاص به نکاح دائم دارد.
سؤالات متداول
ارث زن به کی میرسد؟
ارث زن به شوهر و بقیه ورثه وی میرسد.
آیا زن صیغه‌ای ارث میبرد؟
خیر، زن صیغه‌ای از شوهر ارث نمی‌برد.
آیا زن و شوهر از تمام اموال یکدیگر ارث می‌برند؟
بله، زن و شوهر از تمام اموال یکدیگر ارث می‌برند.
ارث زوجه در قانون مدنی به چه صورت است؟
در صورت فرزنددار بودن مرد، زن یک‌هشتم و در صورت نداشتن فرزند از سوی مرد، زن یک‌چهارم ترکه زوج را به ارث میبرد.
دیدگاهتان را بنویسید